Europese F-gassen verordening 2024

Sinds 11 maart 2024 is de nieuwe Europese F-gassen verordening (2024/573) van kracht, die meteen voor alle EU-land geldt.

Het doel? De uitstoot van broeikasgassen verminderen en omschakelen naar milieuvriendelijke alternatieven. Deze verordening introduceert daarom strenge regels voor het gebruik van deze F-gassen. Ook de installatie van nieuwe toestellen (zoals warmtepompen, chillers, VRF-systemen, koelmachines...), die deze schadelijke F-gassen bevatten, wordt aan nieuwe regels onderworpen.

Snellere afbouw F-gassen (HFK's)

Tegen 2050 mogen er geen nieuw geproduceerde HFK's meer op de Europese markt komen.

Dit betekent in de praktijk dat HFK-koelmiddelen schaarser en daardoor duurder zullen worden. Voor wie nu gebruik maakt van koel- of warmtepomp-systemen met HFK's, is het slim om deze systemen zo lekvrij en duurzaam mogelijk te houden. De beschikbaarheid van HFK's neemt immers af en de prijzen gaan omhoog.

Strenge handhaving en hoge boetes

Europa legt de lidstaten op om nieuwe regels vast te leggen met effectieve en stevige boetes, die doeltreffend, evenredig en afschrikkend zijn. De Europese verordening spreekt over strafrechtelijke straffen, administratieve straffen of beide. De boetes kunnen variëren van geldboetes tot inbeslagname of intrekken van certificering. Deze eis benadrukt hoe serieus deze maatregelen opgevat moeten worden.

Uitbreiding certificatie, ook voor natuurlijke koudemiddelen

De nieuwe EU-verordening maakt de vereisten voor certificatie strenger voor technici en bedrijven die werken met F-gassen. Technici die onderhoud plegen aan installaties met HFO's of natuurlijke koelmiddelen, moeten nu hiervoor ook een erkenning hebben.

De nieuwe regels vereisen dat ook technici die werken aan de airco's van zware voertuigen, bestelwagens, mobiele machines voor landbouw, mijnbouw, bouw, treinen, metro's, trams, en vliegtuigen een training of certificaat nodig hebben.

De geldigheid van deze certificaten is beperkt tot 7 jaar. Na deze periode is een nieuwe evaluatie of training nodig om ze te verlengen. Er moeten nog gedetailleerde Europese regels komen over deze extra certificatie- en trainingseisen. Ook moeten de huidige examen- en erkenningsprocedures worden bijgewerkt. Lidstaten hebben tot 12 maart 2027 om dit te regelen.

Wat betekent de uitbreiding van deze wetgeving nu in de prakijk?

De regels die eerder al gelden voor apparaten met HFK-koudemiddelen worden nu ook uitgebreid naar apparaten met HFO (hydrofluorolefine) koelmiddelen, zoals R-1234yf en R-1234ze. Hoewel HFO's een veel lagere impact hebben op het broeikaseffect, breken deze stoffen in de atmosfeer af tot PFAS, een chemische stof die schadelijk is voor de gezondheid en het milieu.

Nieuwe regels voor periodieke lekcontroles

De regels voor de verplichte periodieke lekcontroles worden uitgebreid. Ze gelden niet alleen meer bij het aantal ton CO2-equivalent (TCE), maar ook in geval van HFO's, waarbij het frequentie bepaald wordt door het aantal kilogram, en dus ook weer meer complex.

(*) = de apparatuur moet voorzien zijn van een lekdetectiesysteem.

Indien een compleet lekdetectiesysteem is voorzien, dat de exploitant of het onderhoudsbedrijf waarschuwt bij elke lekkage, kan de termijn van de verplichte controles verdubbeld worden. Dit systeem dient dan wel de hele installatie te omvatten.

Uitbreiding van de logboekverplichting

Door de uitbreiding van de regels van de periodieke controles, geldt ook voor deze installaties een logboekverplichting. Elke installatie die binnen deze regels valt, dient dus te beschikken over een installatiegebonden logboek waarin alle lekcontroles en (koelmiddel) handelingen worden geregistreerd.

Wat is een hermetisch gesloten circuit?

Hermetisch gesloten betekent dat een koelcircuit volledig afgedicht is vanuit de fabriek. Het moet gaan om een permanente verbinding. Er zijn geen kranen of ventielen waarmee er koudemiddel kan toegevoegd of afgenomen worden. Zelfs als een kraan altijd dicht staat, maakt dit nog geen hermetisch gesloten circuit. Soms is er verwarring met een hermetische compressor, maar dit heeft geen betrekking op het koelcircuit.

Het is zeer belangrijk dat een systeem met een hermetisch gesloten circuit ook als dusdanig geëtiketteerd wordt:

Strikte controles na de vaststelling van een lek

In geval er een lek wordt vastgesteld, dient er consequent gehandeld te worden:

• Het lek dient binnen de 14 dagen na vaststelling hersteld te worden, gevalideerd met een eerste lektest.
• Binnen 30 dagen na deze herstelling, dient een tweede lektest te gebeuren, maar ten vroegste 24 uur na de vorige lektest.

Als de installatie buiten de regelgeving valt, geldt artikel 5.16.3.3. §3, 2° uit de Vlaamse regelgeving:

2° De nodige voorzorgen zijn getroffen opdat bij een herstelling, een lek, een ontsnapping via veiligheidsklep e.d., het ontsnappende koelmiddel de buurt niet kan hinderen, noch het milieu kan bezoedelen. Om de eventuele lekken tot het strikte minimum te beperken worden de koelinstallaties, de warmtepompen en toebehoren onderhouden volgens de norm EN 378 of een gelijkwaardige code van goede praktijk en afhankelijk van de gebruikswijze, regelmatig onderzocht door een bevoegd koeltechnicus. Bij vaststellen van lekkage moeten onmiddellijk de nodige herstellingen worden uitgevoerd om die lekkage te verhelpen en moet een nieuwe controle op lekdichtheid worden uitgevoerd. De resultaten van deze onderzoeken worden ingeschreven in een register, ter inzage is van de toezichthouder.

Men spreekt hier van “regelmatig” en “onmiddellijk” en dus niet van exacte termijnen en frequenties, zoals dat wel het geval is voor installaties ≥ 5 TCE (HFK) of ≥ 1 kg (HFO). Men is hier dus iets flexibeler in, wat de overheid ook ziet als acceptabel voor kleine installaties. Dit betekent ook dat voor natuurlijke koelmiddelen het belangrijk is om regelmatig onderhoud te organiseren, zeker indien het een grotere installatie betreft.

Uitbreiding naar koeltransport

Airco's in voertuigen met meer dan 5 ton CO2-equivalent (HFK) of meer dan 1 kg (HFO) moeten ook elke 12 maanden op lekken worden gecontroleerd. Deze verplichting geldt voor zwaardere voertuigen, niet voor personenauto's. En dit voor alle vormen van koeltransport, inclusief gekoelde containers en treinwagons.

Vanaf 12 maart 2027 dient ook andere mobiele apparatuur onderworpen te worden aan deze periodieke controles, zoals treinen, metro's, trams, en vliegtuigen.

Restricties op het gebruik van F-gassen bij onderhoud

Bij service of onderhoud van bestaande installaties, wordt volgend verbod opgelegd voor het bijvullen.

Voor koelingsapparatuur:

• Vanaf 2025: Nieuwe F-gassen met een GWP ≥ 2500 (**)
• Vanaf 2030: Geregenereerd/gerecycleerd F-gassen met GWP ≥ 2500
• Vanaf 2032: Nieuwe F-gassen met een GWP ≥ 750, behalve voor chillers

Voor warmtepompen:

• Vanaf 2026: Nieuwe F-gassen met een GWP ≥ 2500 (**)
• Vanaf 2032: Geregenereerd/gerecycleerd F-gassen met GWP ≥ 2500

(**): Dit verbod was er al sinds 2020 voor installaties met een nominale inhoud ≥ 40 TCE.

Verbod op ingebruikname van nieuwe toestellen met F-gassen

Voor split-unit warmtepompen of airconditioning met F-gassen

• Vanaf 2025: Split-units < 3 kg F-gas en max 750 GWP
• Vanaf 2027: Split-units (lucht-water) ≤ 12kW en max 150 GWP
• Vanaf 2029: Split-units (lucht-lucht) ≤ 12 kW en max 150 GWP en split-units > 12 kW + max 750 GWP
• Vanaf 2033: Split-units > 12 kW en max 150 GWP
• Vanaf 2035: Alle split-units met F-gassen

Voor stationaire koelinstallaties en chillers

• Vanaf 2025: Koelinstallaties en max 2500 GWP (behalve voor koeling <-50°C)
• Vanaf 2030: Koelinstallaties en max 150 GWP
• Vanaf 2027:
  • Chillers en ijswatermachines ≤ 12kW en max 150 GWP
  • Chillers en ijswatermachines > 12kW en max 750 GWP
• Vanaf 2032: Chillers en koelmachines ≤ 12 kW met F-gassen

Voor stekkerklare warmtepompen en airconditioning (monobloks)

• Vanaf 2027: Stekkerklare toestellen en monobloks ≥ 12 kW en ≤ 50kW
• Vanaf 2030: Stekkerklare toestellen en monobloks ≥ 50kW
• Vanaf 2032: Verbod op alle monobloks met F-gassen

Download onze gratis whitepaper met een beknopte samenvatting van deze Europese Verordening.