De Europese F-gassenverordening: Vaarwel F-gassen?

F-gassen zijn energiezuinige krachtpatsers die de eigenschap hebben om iets sterk af te koelen of juist te verwarmen, en dit op een hele efficiënte manier. “Elk voordeel heeft zijn nadeel”, en in het geval van F-gassen is dat hun negatieve invloed op het klimaat. Elk F-gas krijgt daarom een GWP-waarde (global warming potential) toegekend. Hoe hoger die is, hoe groter de impact van dat F-gas op de opwarming van de aarde op het moment dat dit F-gas ontsnapt in de atmosfeer. Daarom is het zo belangrijk om lekkages van F-gassen te voorkomen. De impact van F-gassen wordt weleens vergeleken met die van de hele luchtvaartsector.

Dit akkoord zet de markt op scherp met een heldere boodschap: de overstap naar schonere, natuurlijke alternatieven is nu... De grote vraag is natuurlijk wat dit betekent voor de vakmensen die dagelijks met F-gassen werken, wij zetten de belangrijkste punten even voor je op een rij.

F-gassen zijn dus gefluoreerde gassen, ook wel koudemiddel of HFK (fluorkoolwaterstoffen) genoemd, die in geval van lekken dus een stevige bijdrage leveren aan het broeikaseffect. Het plan is dat F-gassen volledig uitgefaseerd zullen worden en het gebruik van F-gassen tegen 2050 tot nul moet worden teruggebracht. Ook de productie van deze HFK’s zal sterk verminderd worden tot een minimum van 15% vanaf 2036 om het hergebruik hiervan te stimuleren. Al deze maatregelen worden dus genomen om de uitstoot van schadelijke broeikasgassen te verminderen en zo te kunnen voldoen aan de doelstellingen van dit nieuwe klimaatakkoord.

Aan deze veranderingen hangt natuurlijk een stevig prijskaartje. Installatiebedrijven zullen moeten investeren in nieuwe apparatuur en opleidingen. Maar ook consumenten zullen geconfronteerd worden met de gevolgen van deze regelgeving in de vorm van hogere prijzen voor huishoudelijke airconditioning- en verwarmingssystemen.

Er worden maatregelen genomen om de handhaving en implementatie te verbeteren. Ook de illegale handel in gassen en bijhorende apparatuur zullen feller bestreden worden.

De lidstaten zullen nieuwe regels vaststellen voor effectieve en stevige boetes. Deze boetes kunnen uiteenlopen van geldboetes tot inbeslagname en zelfs een tijdelijk handelsverbod. Dit alles om aan te geven hoe serieus de branche deze maatregelen zal moeten nemen.

Ook de certificering blijft verplicht. De nieuwe regelgeving voegt zelfs toe dat professionals ook gecertificeerd moeten zijn voor het werken met natuurlijke koudemiddelen zoals CO₂ of ammoniak en HFO’s. Dit is cruciaal omdat natuurlijke koudemiddelen ontvlambaar zijn en dat ook de nodige veiligheidsrisico’s met zich meebrengt.

Naast de verplichte certificering zoals die vandaag al bestaat, zullen er dus ook nieuwe certificeringen behaald moeten worden voor deze alternatieve koudemiddelen. Europa pleit er bovendien ook voor om een plicht tot hercertificering in te voeren.

Ook leveranciers en fabrikanten merken de gevolgen van de nieuwe regelgeving. Het akkoord omvat namelijk ook sterke beperkingen op de verkoop van apparatuur die F-gassen bevat. Er is een volledig verbod op verschillende producten zoals huishoudelijke koelkasten, koelers, schuimen en spuitbussen met F-gas. Er zijn echter wel uitzonderingen mogelijk als dit verbod kan leiden tot veiligheidsproblemen.

Voor split-airconditioning en warmtepompen met F-gassen geldt een volledig verbod vanaf 2035, met eerdere deadlines voor bepaalde soorten split-systemen met een hogere GWP.

Andere deadlines zijn vandaag nog niet bekend, en zullen in de komende periode duidelijker worden.

In geval deze beperkingen de doelstellingen van REPowerEU (om sneller ‘van het gas af’ te geraken) in gevaar zouden brengen, bestaat nog de optie om hier extra F-gas quota vrij te geven. Op die manier hoopt Europa de verdere energietransitie te ondersteunen. Dit plan streeft ernaar om tegen 2030 in totaal 30 miljoen extra warmtepompen te installeren. De grote vraag naar warmtepompen, zoals gepland in RePower EU, zal gevolgen hebben voor de beschikbaarheid van bepaalde koelgassen op de Europese markt.

Dit verbod opent de deur voor nieuwe types van koelmiddelen zoals R471A, met een GWP van 148, en als vervanging van R134A. Wist je dat R471A 13% energie-efficiënter is dan R404A en zelfs 30% ten opzichte van CO₂? Bovendien is de kans op lekken kleiner door de lagere drukken. Installaties met dit type koelmiddel kunnen dus nog 12 jaar geïnstalleerd worden.

Ook komt er een beperking op het gebruik van F-gassen bij het onderhoud van installaties. Vanaf 2025 mogen er namelijk enkel nog herwonnen of gerecycleerde F-gassen gebruikt worden bij het onderhoud van koelapparatuur. Voor airconditioning en warmtepompen gaat dit verbod pas in vanaf 2026. Vanaf 2032 zal er een volledig verbod gelden op het gebruik van F-gassen bij het onderhoud aan installaties.

Het is positief dat er nu duidelijkheid is, hoewel de sector gemengde gevoelens heeft. F-gassen zijn namelijk zeer energiezuinig, veilig in gebruik en brengen, afgezien van hun milieueffect (en dan vooral bij lekkages), weinig andere risico's met zich mee. Natuurlijke koudemiddelen zoals CO₂ (explosief), ammoniak (giftig), propaan (brandbaar) en alternatieve HFO’s (PFAS) hebben andere, soms grotere risico's.

Ook brengt het de nodige kosten en kopzorgen met zich mee voor gezinnen die een oud stooktoestel moeten vervangen door de nieuwe kostbare en beperkte opties dankzij die nieuwe regelgeving.

Het akkoord moet op 15 januari nog groen licht krijgen van het Europees Parlement en daarna van de raad van ministers. Zodra dat rond is, verschijnt de tekst in het publicatieblad van de EU voordat de nieuwe regels in werking treden.

Dit akkoord zal voor installatiebedrijven ook extra zorgen met zich meebrengen. Het is de missie van Climapulse om installateurs hierin zo veel mogelijk te ontzorgen, zodat jij als installateur bezig kan blijven met je passie en je kunt focussen op je installatie en het daarbij behorende onderhoud. Ook met de toekomstige toename aan rapporteringsbehoeften zal Climapulse je helpen en kan je ook de vervelende boetes vermijden, die in de toekomst alleen maar meer en meer uitgereikt zullen worden.

Dit akkoord brengt voor installatiebedrijven extra uitdagingen met zich mee. Climapulse heeft als missie om installateurs hierin zoveel mogelijk te ontzorgen. Zo kun jij je als installateur blijven richten op je passie en je focussen op de installatie en het bijbehorende onderhoud. Met de verwachte toename in rapportageverplichtingen zal Climapulse je bijstaan, zodat je de oplopende boetes, die in de toekomst waarschijnlijk frequenter zullen worden uitgedeeld, kunt vermijden.